Wat is Vrijmetselarij?
De vrijmetselarij is een vereniging, een verzameling van organisaties (meestal obediënties genoemd) die zelf loges groeperen waarvan individuele leden deel uitmaken. Allen delen ze één groot ideaal: de broederschap onder alle mensen.
De vrijmetselarij verenigt mensen die een aantal waarden delen en deze verdedigen. Ze ijveren voor een betere wereld en willen zelf ook betere mensen worden. Ze hechten groot belang aan de broederlijkheid. Dit is de cement die hen samenhoudt, niet alleen de vrijmetselaars maar alle mensen. Zij onderschrijven de Rechten van de Mens, ze verwerpen elke vorm van fanatisme en fundamentalisme. Gewetensvrijheid, vrijheid van denken en van meningsuiting beschouwen ze als essentieel.
In de niet-dogmatische loges (95% van de Belgische maçonnerie, ook bij Lithos CL), wijzen de leden elk dogma, gezagsargument en vooroordeel af: ze zoeken naar de waarheid door middel van de wetenschappelijke methode, het vrij onderzoek.
Welke rol wil de vrijmetselarij in de maatschappij spelen?
De stichters van Lithos CL geven in hun Principeverklaring en Constitutie aan dat ze een meer maatschappijgerichte vrijmetselarij voorstaan. De loges van Lithos kunnen hierover reflecteren en zelf bepalen in welke mate ze hun aandacht naar de problemen van de samenleving richten, zonder daarbij de tradities en geplogenheden van de maçonnerie te verwaarlozen.
Lithos CL beoogt een democratische, transparante en humanistische vrijmetselarij, waarbij we onze eigen opvattingen voortdurend in vraag durven stellen. Daarom nodigen de loges van Lithos CL alle vrijmetselaars uit, van welke obediëntie ook, om deel te nemen aan deze reflectie.
Vrijmetselaars kunnen in eigen naam bepaalde standpunten ook in de media naar voor brengen.
Door ons steeds en overal als vrijmetselaar te gedragen, stellen we een voorbeeld van respect voor de medemens, van onkreukbaarheid en van kritische benadering van de problemen in de samenleving.
Wat houdt de 'inwijding' in?
De inwijding tot vrijmetselaar – de initiatie – is voor elke nieuweling een bijzonder gebeuren. Tijdens een plechtige en feestelijke zitting legt de kandidaat een verbintenis af en wordt hij of zij in de broederketen opgenomen als een gelijke onder alle broeders en zusters, lid van de universele vrijmetselarij. Bij een inwijding wordt de kandidaat getest op zijn verlangen tot toetreding en zijn moed daartoe.
Een inwijding kan niet aan derden worden medegedeeld: ze wordt door de recipiendus ‘beleefd’.
Het is het begin van een nieuw leven, een verrijking.
Wat is de maçonnieke methode?
Het antwoord op deze vraag is niet eenvoudig.
De methode berust enerzijds – en sinds de oprichting van de vrijmetselarij – op het gebruik van symbolen (meestal uit de bouwkunde) en rituelen die het scenario weergeven van het verloop van de maçonnieke bijeenkomsten (de ‘zittingen’).
Ze berust anderzijds op het broederlijk vertrouwen in elkaar, in de zekerheid dat wat tijdens de zittingen in de tempel (lokaal waar de vrijmetselaars samenkomen) wordt gezegd, niet verder wordt verteld en met grote discretie wordt behandeld.
Het gebruik van symbolen kan sterk verschillen van loge tot loge (en van obediëntie tot obediëntie). Enkele basissymbolen zijn deze van de bouw (maçon, vrij(e)metselaar, passer en winkelhaak, enz.) en van het licht (zon, maan, oosten,…).
Elke vrijmetselaar is vrij een eigen betekenis te geven aan deze symbolen, maar anderzijds hebben ze wel een gelijkaardige betekenis die door ieder kan ervaren worden als een bindend element.
Kan men de vrijmetselarij vergelijken met een sekte?
Sektes en de vrijmetselarij zijn elkanders tegenpool:
- men kan gemakkelijk toetreden tot een sekte en ze moeilijk verlaten, terwijl men daarentegen met heel wat ingebouwde ‘hindernissen’ toetreedt tot de maçonnerie, maar haar op eigen verzoek kan verlaten;
- in een sekte verliest men zijn autonomie, in de vrijmetselarij werkt men aan de eigen autonomie;
- in een sekte treft men soms minderjarigen aan, terwijl de maçonnerie enkel toegankelijk is voor volwassenen;
- de vrijmetselaar is in de eerste plaats immers een vrije mens, met gewetensvrijheid, met vrijheid van denken en van meningsuiting, die elke vorm van fanatisme en fundamentalisme verwerpt evenals elk dogma, gezagsargument en vooroordeel;
- de vrijmetselaar zoekt naar de waarheid door middel van de wetenschappelijke methode, het vrij onderzoek, wat in een sekte helemaal het geval niet is.
Wat omvat de 'broederlijkheid'?
Het ideaal dat door de vrijmetselarij nagestreefd wordt, is de universele broederlijkheid, niet alleen tussen vrijmetselaars, maar tussen alle mensen. De broederlijke band die de vrijmetselaars onderling verenigt, kan worden vergeleken met de band die broers en zussen van eenzelfde familie verenigt. Deze band wordt opgebouwd vanaf de geboorte.
In de vrijmetselarij is het de inwijding die deze band creëert. We noemen dit ‘broederlijkheid’, vandaar dat vrijmetselaars elkaar ‘broeder’ of ‘zuster’ noemen.
Broederlijkheid is een ingesteldheid en een engagement om de andere vrijmetselaar als een gelijkwaardige te ontmoeten, zodat, zelfs wanneer je elkaar nooit eerder ontmoet hebt, er wederzijds vertrouwen is vanaf het eerste contact.
De maçonnieke broederlijkheid laat inderdaad toe in het volste vertrouwen van gedachten te wisselen met elkaar. Zo verenigt ze de vrijmetselaars van de hele wereld en vergemakkelijkt ze de onderlinge contacten op bijeenkomsten.
Is de maçonnerie een geheim genootschap?
De maçonnerie is geen geheim genootschap, maar ze is wel discreet. Daar zijn meerdere verklaringen voor.
Allereerst de voorgeschiedenis. In Engeland heersten in het begin van de 18de eeuw ernstige godsdienstconflicten. Voor de oprichters van de eerste loges was het niet zonder risico elkaar te ontmoeten vermits deze loges precies broeders verenigden van verschillende geloofsovertuigingen die elkaar in het toenmalige ondemocratische regime, hardhandig bestreden in de profane wereld.
Dan is er ook nog het traditioneel karakter van de maçonnerie. De behoudsgezinde organisatie, teksten en reglementen hebben ervoor gezorgd dat er weinig of geen verandering is gekomen.
Nochtans is deze discretie veel kleiner in de huidige reguliere Angelsaksische vrijmetselarij waar “Masonic Lodge” op de voorgevel van tal van tempels in grote letters, vaak vergezeld van allerlei symbolen, aangebracht is.
Tijdens wereldoorlog II hebben de nazis de vrijmetselarij verboden (zoals in menig dictatoriaal regime nu het geval is). De krant ‘La Libre Belgique’ publiceerde de namen van tientallen maçons en velen onder hen werden door de gestapo naar concentratiekampen afgevoerd, vaak met de dood tot gevolg. Discretie was ook toen van levensbelang. Daarom houden vandaag heel wat maçons nog steeds vast aan een absolute discretie.
Wie in ons land in een grote stad woont, riskeert wellicht weinig problemen met zijn of haar lidmaatschap van de vrijmetselarij. Op het platteland, in kleine gemeenten waar de traditie wil dat je zondags naar de mis gaat, en in vele katholieke landen binnen de Europese Unie ook, is een lidmaatschap minder evident. Sociale uitsluiting, verlies van de job, lastig vallen van de kinderen, het zijn slechts enkele van de moeilijkheden waarmee de niet-kerkganger -laat staan een vrijmetselaar en zijn gezin- geconfronteerd worden.
Tenslotte zijn het bijzondere onderlinge vertrouwen en de openheid tussen vrijmetselaars slechts mogelijk door de verbintenis van de vrijmetselaar om de discretie te bewaren over de gesprekken die hij/zij met zijn/haar medebroeders en -zusters heeft. We weten dat deze discretie niet zal geschonden worden en dat we in volle openheid over onze problemen, twijfels of bedenkingen kunnen spreken en we ze met onze medebroeders en -zusters kunnen delen.
Is de maçonnerie een elitair genootschap?
De maçonnerie wil geen elitair genootschap zijn, maar streeft ernaar een afspiegeling van de samenleving te zijn. Toch zijn een zekere algemene interesse en een drang naar kennis en reflectie nodig om actief deel te nemen aan de maçonnieke samenkomsten (we noemen dit de ‘maçonnieke arbeid’).
De lidmaatschapsbijdrage ligt ook hoger dan in de meeste verenigingen.
Wat is het specifiek karakter van Lithos Confederatie van Loges?
Lithos CL is een confederatie van autonome maçonnieke loges. De oprichtende loges gaven eind 2006 gestalte aan een nieuwe obediëntie die onder de vorm van een confederatie instaat voor een gezamenlijke organisatie en administratie.
De werkingsmodaliteiten zijn verankerd in de Constitutie en het Algemeen Reglement, zoals aanvaard door de Algemene Vergadering. Deze Algemene Vergadering is samengesteld uit vertegenwoordigers van alle loges van Lithos. Samen hebben ze de bevoegdheid van wetgevende macht.
Het bestuur (de Administratieve Commissie) bestaat uit leden die door de Algemene Vergadering worden verkozen. Zij kunnen slechts drie opeenvolgende jaren hun functie uitoefenen. Ze hebben samen de bevoegdheid van uitvoerende macht en zijn verantwoording verschuldigd aan de Algemene Vergadering waarin ze geen stemrecht hebben.
Voor welke waarden staat Lithos CL?
Voor de vrijmetselaars van Lithos zijn de principes van ‘vrijheid, gelijkheid en solidariteit’ van fundamenteel belang. De toepassing van deze principes bevorderen in de maatschappij betekent voor ons werken aan meer sociale rechtvaardigheid voor alle mensen, hier en elders, nu en in de toekomst. Dit noemen we ‘arbeiden aan de vooruitgang van de mensheid’.
We scharen ons achter de waarden opgenomen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, waaronder de absolute gewetensvrijheid, de vrijheid van mening en van meningsuiting, de non-discriminatie, het eerbiedigen van eenieder ongeacht zijn of haar levensbeschouwelijke opvattingen.
Wat is typisch voor Lithos Confederatie van Loges?
Lithos is een confederatie van loges, d.w.z. dat de loges van Lithos een zeer grote autonomie hebben die enkel wordt beperkt door de Principeverklaring, de Constitutie en het Algemeen Reglement welke ze zelf opstelden. Naast gemengde kunnen ook uitsluitend mannelijke en uitsluitend vrouwelijke loges deel uitmaken van Lithos (mits een algemeen onderling bezoekrecht).
Een ander kenmerk is een volstrekt democratische organisatie met een transparante werking, zowel op niveau van de Confederatie als op niveau van de loges.
Welke kwaliteiten verwachten we van een kandidaat-vrijmetselaar?
Belangrijk is dat de kandidaat uit eigen wil vrijmetselaar wenst te worden.
Hij/zij:
- is meerderjarig;
- is een vrij en integer persoon;
- verdedigt de vrijheid van mening en van meningsuiting;
- stelt het vrij onderzoek voorop en sluit elk dogma, gezagsargument en vooroordeel uit;
- verwerpt elke vorm van fanatisme en fundamentalisme;
- is bereid zichzelf permanent in vraag te stellen en zich te vervolmaken;
- eerbiedigt ieders filosofische opvatting in zoverre deze niet in strijd is met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens;
Het beroep of het behaalde studieniveau spelen daarbij geen rol. Wel belangrijk is dat de kandidaat de waarden en principes van de vrijmetselarij begrijpt en onderschrijft.
Er wordt ook van de kandidaat verwacht regelmatig deel te nemen aan de activiteiten van de loge waarbij hij/zij wenst aan te sluiten.
Daarenboven is het belangrijk dat de partner op de hoogte is van de kandidatuur.
Tenslotte moet de kandidaat er zich toe verbinden de discretie in acht te nemen en geen namen van andere vrijmetselaars aan niet-vrijmetselaars kenbaar te maken.
Hoe wordt men vrijmetselaar?
Wil je graag vrijmetselaar worden? Twee vrijmetselaars moeten bereid zijn je te peteren.
Er zijn meerdere mogelijkheden:
1. De kandidaat kent zelf geen enkele vrijmetselaar: hij/zij neemt contact met Lithos Confederatie van Loges of met de obediëntie van zijn/haar keuze per brief of via e-mail en legt uit welke zijn/haar motivering is en/of vraagt nog verduidelijking.
De betrokken obediëntie zal dan zelf de kandidaat contacteren.
Wellicht leidt dit tot enkele gesprekken met vrijmetselaars.
Indien zij menen dat de kandidaat de nodige kwaliteiten bezit om vrijmetselaar te worden, zullen ze nagaan welke obediëntie, respectievelijk welke loge zij het meest geschikt vinden en indien nodig zullen ze twee peters zoeken die bereid de kandidatuur te peteren.
2. De kandidaat kent zelf een vrijmetselaar en spreekt hem/haar aan over een mogelijke toetreding. Deze vrijmetselaar zal mogelijk het peterschap op zich willen nemen en een mede-peter zoeken om de kandidatuur te steunen.
3. Omgekeerd kan een vrijmetselaar een potentiële kandidaat aanspreken waarvan hij/zij de morele kwaliteiten bijzonder waardeert. Indien deze belangstelling toont voor de doelstellingen en principes van de vrijmetselarij, zal een mede-peter worden gezocht om de kandidatuur te steunen.
Na indienen van de kandidatuur wordt deze onderzocht op de geëigende wijze zoals bepaald in het Algemeen Reglement van Lithos Confederatie van Loges en in het intern reglement van de loge waar de kandidatuur werd ingediend.
Wat is de situatie van de vrijmetselarij in België?
Vanaf 1721 komt de vrijmetselarij op (het latere) Belgisch grondgebied voor. De vrijmetselarij evolueert vanaf die datum samen met de geschiedenis van het land. Van bij aanvang is er een grote diversiteit door de verschillende oorsprongen waaruit ze ontstaat.
De vrijmetselarij heeft immers altijd verschillende stromingen gekend, de ‘ouden’ en de ‘modernen’, de traditie en het modernisme, gericht op het maatschappelijke of eerder besloten, spiritualistisch, gelovig of deïstisch, agnostisch, atheïstisch, esoterisch, pragmatisch, materialistisch. Momenteel vindt men al deze stromingen in België terug in een verscheidenheid aan obediënties en loges.
De situatie van de vrijmetselarij in België verschilt niet erg van deze in een toenemend aantal landen over heel de wereld.
Hoeveel vrijmetselaars zijn er?
Over heel de wereld zijn er ongeveer 6 miljoen vrijmetselaars.
Frankrijk telt ongeveer 135000 vrijmetselaars in verschillende loges en obediënties.
In België schat men het aantal op ongeveer 20000.